Het hart is een holle spierpomp, aangedreven door de natuurlijke gangmaker of de sinusknoop die in rust ongeveer 70 maal per minuut een elektrische prikkel afgeeft. Soms neemt een abnormale prikkel het commando van de sinusknoop over waarbij de hartspier te vroeg en minder efficiënt bloed wegpompt. Eén enkele prikkel is onschuldig en wordt soms aangevoeld als een ‘overslag’. Evenwel kan de elektrische aandrijving hierdoor zo verstoord worden dat deze in cirkel blijft doordraaien waarbij tachycardie ontstaat. Het hart slaat dan ‘op hol’ en klopt onnodig snel. Als de ritmestoornis optreedt in de lager gelegen hartkamers ontstaat er kamertachycardie. Kamertachycardie die optreedt in een vermoeid hart is altijd gevaarlijk omdat deze kan ontaarden in kamerfibrillatie. In dit laatste geval is er elektrische wanorde in de lager gelegen hartkamers zodat de aandrijving van de hart pomp uitvalt en er hartstilstand optreedt. Hartstilstand door kamerfibrillatie is niet altijd het gevolg van kamertachycardie maar kan ook te wijten zijn aan een bijwerking van geneesmiddelen of komt vaak voor in de eerste uren na een hartaanval. Een hartaanval ontstaat als een bloedklonter één van de kroonslagaders van het hart die instaan voor aanvoer van zuurstofrijk bloed plots afsluiten dit is niet hetzelfde als een hartstilstand.
Bij een hartstilstand krijgen de hersenen geen bloed meer en wordt men bewusteloos. Elke verloren minuut vóór het herstel van de circulatie betekent 10% meer kans op irreversibele hersenbeschadiging of overlijden. De pompwerking wordt hersteld met een elektrische schok op de borststreek door een uitwendige defibrillator, bediend door professionele gebruikers die ter plaatse moeten komen en dit kost tijd. Tegenwoordig staan in openbare plaatsen automatische defibrillatoren ter beschikking zodat sneller hulp beschikbaar is voor een slachtoffer met kamerfibrillatie. In afwachting van de hulpdiensten verhoogt men evenwel nog steeds de kans op overleving door het onmiddellijk toepassen van hartmassage.
Wie is kandidaat voor een ICD implantatie ?
Door de moderne technologie werd naast een uitwendige defibrillator ook een inwendige defibrillator of ICD ontwikkeld. De ICD is een apparaatje dat in het lichaam wordt aangebracht en via draden verbonden is met het hartholten. Het toestel detecteert en stopt gevaarlijke hartritmestoornissen door het afgeven van snelle laag energie-prikkels of een hoog energieschok tussen het toestel en de draden. Aldus wordt de pompwerking van het hart hersteld zodat men bij bewusteloosheid bijkomt. Patiënten met (een hoge kans op) gevaarlijke ritmestoornissen zonder een reversiebele of voorbijgaande oorzaak zijn kandidaat voor een ICD. Patiënten die ritmestoornissen hebben gehad in de eerste uren na een hartaanval zijn dus geen kandidaat.
Studies toonden aan dat patiënten met hoge kans op plotse dood door hartstilstand beter beschermd zijn met een ICD dan met geneesmiddelen die hartritmestoornissen onderdrukken. Toch zijn deze geneesmiddelen soms nuttig bij kamertachycardie door het vertragen van de hartslag waardoor men minder snel bewusteloos wordt en waarbij de ICD door pijnloze laag energie-prikkels meer slaagkans heeft om de ritmestoornis te stoppen.